Przewrotnie zaczniemy nie od tytułowego związku, a od glutationu – jednego z najsilniejszych antyoksydantów. GSH reguluje stres oksydacyjny, spowalnia procesy starzenia i chroni przed rozwojem licznych schorzeń. Jego synteza jest ściśle związana z dostępnością cysteiny – endogennego (wytwarzanego w organizmie) aminokwasu. Właśnie tutaj pojawia się N-acetylo-L-cysteina. Jak suplementacja tego związku może wpływać na zdrowie i co łączy go z glutationem?

Czym jest NAC? Poznaj podstawy

N-acetylocysteina (NAC) ma biały kolor, słaby zapach siarki i jest dobrze rozpuszczalna w wodzie. [1, 2]

To acetylowana forma L-cysteiny – aminokwasu, który jest prekursorem glutationu. [1, 2, 3]

• Sama L-cysteina naturalnie występuje w produktach bogatych w białko (mięsie, jajach, nabiale) oraz w niektórych owocach i warzywach. [4] Po wchłonięciu może zostać przekształcona w wątrobie w N-acetylo-L-cysteinę. [2] NAC naturalnie nie jest obecna w żywności.

Po doustnym przyjęciu NAC (w formie suplementu) związek przechodzi liczne przemiany, które pozwalają wykorzystać go do syntezy GSH – jednak nie tylko. [3] Jakie inne funkcje może pełnić?

Właściwości N-acetylocysteiny – jak suplementacja wpływa na zdrowie?

NAC bierze udział w produkcji glutationu, silnego przeciwutleniacza, jednak samodzielnie także bardzo dobrze radzi sobie ze stresem oksydacyjnym. [5]

• Nadmiar wolnych rodników (stres oksydacyjny) prowadzi do uszkodzeń komórkowych i przyspiesza procesy starzenia. Ma wpływ na rozwój licznych chorób przewlekłych – od miażdżycy przez choroby neurodegeneracyjne. [6, 7]

N-acetylo-L-cysteina wspiera neutralizację reaktywnych form tlenu, a co za tym idzie – pomaga w ochronie komórek i tkanek przed uszkodzeniami, jakie powoduje ich nadmiar. [1, 2, 3, 8]

Dodatkowo NAC wykazuje właściwości przeciwzapalne. Reguluje produkcję cytokin – ten mechanizm jest korzystny w schorzeniach przewlekłych o podłożu zapalnym. [3, 8]

• Badania pokazują, że NAC może obniżać poziom TNF-α oraz interleukin IL-6 i IL-1β. Na tej podstawie naukowcy wciąż przyglądają się zastosowaniu N-acetylo-L-cysteiny w terapiach wspomagających leczenie chorób autoimmunologicznych, infekcyjnych i metabolicznych. [3] Wyniki są naprawdę obiecujące.

NAC – inne oblicza suplementacji

Suplementacja N-acetylo-L-cysteiny znajduje zastosowanie w wielu innych obszarach zdrowia:

• wpływa na równowagę neuroprzekaźników – może być pomocna w terapii depresji, schizofrenii oraz zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych; [9]
• poprawia insulinowrażliwość i wpływa na jakość komórek jajowych – może wspierać leczenie zespołu policystycznych jajników (PCOS); [2,10]
• u mężczyzn wykazuje działanie poprawiające jakość nasienia; [3,11]
• może wspierać wydolność i przyspieszać regenerację mięśni – jednak w tym kontekście konieczne są dalsze badania. NAC klasyfikowana jest jako suplement kategorii B. [12]

NAC to nie tylko suplement – to także lek

N-acetylocysteina od lat znajduje zastosowanie w medycynie jako lekarstwo – szczególnie w leczeniu zatruć paracetamolem. Neutralizuje toksyczne metabolity substancji i zapobiega niewydolności wątroby. [13, 14]

Mimo szerokiego spektrum działania nie należy stosować NAC w nadmiernych ilościach. Wysokie dawki mogą prowadzić do zaburzeń żołądkowo-jelitowych, a u osób wrażliwych – wywoływać bóle głowy czy reakcje alergiczne. [15]

Katarzyna Szafraniec
Dietetyk kliniczny

Absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów
Śląskich we Wrocławiu. Specjalizuje się w dietetyce
klinicznej i prowadzeniu edukacji żywieniowej.

Bibliografia

1. Šalamon, Š., Kramar, B., Marolt, T. P., Poljšak, B., & Milisav, I. (2019). Medical and dietary uses of N-acetylcysteine. Antioxidants, 8(5), 111.
2. Mokhtari, V., Afsharian, P., Shahhoseini, M., Kalantar, S. M., & Moini, A. (2016). A review on various uses of N-acetyl cysteine. Cell Journal (Yakhteh), 19(1), 11.
3. Tenório, M. C. D. S., Graciliano, N. G., Moura, F. A., Oliveira, A. C. M. D., & Goulart, M. O. F. (2021). N-acetylcysteine (NAC): impacts on human health. Antioxidants, 10(6), 967.
4. Ismail, N. I., Hashim, Y. Z. H. Y., Jamal, P., Othman, R., & Salleh, H. M. (2014). Production of cysteine: approaches, challenges and potential solution. Int. J. Biotechnol. Wellness Ind, 3(3), 95-101.
5. Hou, Y. Q., Wang, L., Yi, D., & Wu, G. (2015). N-acetylcysteine and intestinal health: a focus on mechanisms of its actions. Front Biosci, 20, 872-891.
6. Jopkiewicz, S. (2018). Stres oksydacyjny Część I. Stres oksydacyjny jako czynnik rozwoju chorób cywilizacyjnych. Medycyna Środowiskowa 21(2), 48-52.
   
   Celem wpisów na blogu jest przedstawienie informacji, poglądów, opinii opartych na wynikach prac badawczych i literaturze ogólnodostępnej. Substancji opisywanych na blogu nie należy traktować jako lekarstw lub produktów farmaceutycznych stosowanych w procesie leczenia chorób. Głównym celem wpisów jest propagowanie zdrowego trybu życia i zbilansowanej diety.
   
   Wszelkie informacje zawarte na blogu objęte są prawami autorskimi majątkowymi. Prawa autorskie przysługują Pharmovit Dystrybucja Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Płocku przy ulicy Kostrogaj 9D. Wszelkie kopiowanie całości bądź części informacji zawartych na blogu bez uprzedniej pisemnej zgody Pharmovit Dystrybucja Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest zabronione.