Pyłek pszczeli jest mieszaniną mikroskopijnych ziarenek kwiatowego pyłku, który został zebrany z pręcików roślin i w pewnym stopniu przetworzony przez pszczoły. To dla owadów podstawowe źródło białka, tłuszczów, witamin i składników mineralnych.

Przez nas jest zaliczany do naturalnych surowców o odżywczych i prozdrowotnych właściwościach. Jakich? Do tego za chwilę przejdziemy, bo jest o czym pisać.

Jak pszczoły wytwarzają pyłek pszczeli?

Pszczoła zbiera pyłek z pręcików kwiatów i formuje go w małe zbiorowiska (obnóża pyłkowe). Po powrocie do ula składa je w komórkach plastra. Surowiec ulega częściowej fermentacji mlekowej pod wpływem drobnoustrojów i enzymów (powstaje pierzgа pszczela) – proces stabilizuje skład i przedłuża trwałość pyłku. Jego ostateczna forma jest dla pszczół głównym źródłem pokarmu. [1-3]

W specjalnych pszczelich hodowlach pyłek pozyskuje się jeszcze zanim przejdzie pełną fermentację. Następnie zebrany surowiec poddaje się procesowi suszenia – co ważne – w niskiej temperaturze (około 40 °C). [3]

W ten sposób jesteśmy w stanie otrzymać produkt, który zachowuje aktywność enzymów i związków biologicznie czynnych na poziomie zbliżonym do pyłku pszczelego znajdującego się w ulu. [3]

Po wysuszeniu surowiec przybiera formę barwnych granulek, które zamyka się w słoiczkach lub wykorzystuje w produkcji suplementów diety. [2, 3]

Jakich składników dostarcza pszczeli pyłek?

Skład pyłku pszczelego to jego najciekawszy aspekt – biochemicznie niezwykle złożony, a przy tym zmienny w zależności od pochodzenia roślinnego i warunków środowiska.

Jest mieszaniną ziaren pyłku kwiatowego, nektaru i śliny pszczół. Dostarcza wszystkich makroskładników – węglowodanów, białek i tłuszczów. [1, 4]

W jego składzie występują:

• aminokwasy – egzogenne (leucyna, lizyna, metionina, walina, izoleucyna, treonina, histydyna, fenyloalanina) oraz endogenne (m.in. prolina – często w największych ilościach);
• kwasy tłuszczowe omega-3, omega-6 i omega-9;
• witaminy z grupy B, witamina C, witamina E, prowitamina A (β-karoten);
• potas, magnez, wapń, żelazo, cynk, miedź i selen (cały przekrój niezbędnych mikro- i makroelementów);
• fitosterole (sterole roślinne) oraz związki fenolowe (flawonoidy i kwasy fenolowe). [1, 4-6]

Na pierwszy rzut oka może zaskakiwać, że w tak niewielkiej porcji pyłku pszczelego mieści się tyle różnych składników. Spożywa się go zwykle w ilości nie większej niż kilka gramów dziennie – wydawałoby się więc, że zawarte w nim witaminy, aminokwasy i składniki mineralne mają zbyt małe stężenie, by realnie wpływać na organizm.

Rzeczywiście, pojedyncze związki występują w ilościach śladowych. Prozdrowotny potencjał pyłku nie wynika jednak z obecności jednego dominującego składnika, lecz z synergicznego działania wszystkich tych, które faktycznie się w nim wykrywa. Wzajemne oddziaływanie związków aktywnych i sposób, w jaki tworzą naturalny kompleks biologiczny, decydują o tym, że w badaniach obserwuje się jego korzystny wpływ na metabolizm, odporność i procesy regeneracyjne.

Pyłek pszczeli i wyższa odporność – czy to dobre skojarzenie?

Składniki pyłku pszczelego wpływają w organizmie na kształtowanie środowiska, które sprzyja prawidłowej i skutecznej pracy układu odpornościowego. [1, 7-10]

Opisując właściwości pyłku, zaczynamy od tego aspektu, ponieważ to właśnie w kontekście odporności najczęściej mówi się o jego suplementacji. Czy słusznie? Okazuje się, że tak.

• Najpierw działa w jelitach – warto mieć świadomość, że to właśnie w przewodzie pokarmowym znajduje się duża część komórek układu immunologicznego.
• Cząsteczki polisacharydów i polifenoli z pyłku wpływają na mikrobiotę jelitową.
• Kiedy dbamy o zdrowie naszej mikrobioty, bariera nabłonkowa jelit staje się bardziej szczelna, a układ odpornościowy mniej reaguje na bodźce, które w innych warunkach mogłyby wywołać stan zapalny. [1, 7-9]

W badaniach zwraca się także uwagę na działanie białek (aminokwasów) i polifenoli. Zaobserwowano, że te składniki pyłku pszczelego mogą stymulować komórki odpornościowe do aktywniejszej pracy.

Chodzi o naturalne procesy „uczenia się” układu immunologicznego – produkcję przeciwciał, rozpoznawanie patogenów czy szybsze wygaszanie reakcji zapalnej. Organizm jest w stanie sprawniej reagować na infekcje, a jednocześnie łatwiej jest mu wrócić do pełnej sprawności po ich przejściu. [1, 4, 10]

Analizie najczęściej poddawano wpływ suplementacji preparatami, które zawierały pyłek pszczeli jako jeden z kilku składników.

W grupach osób dorosłych obserwowano krótszy czas trwania objawów przeziębienia, mniejsze nasilenie kaszlu i kataru, a także niższe stężenie markerów stanu zapalnego w surowicy krwi. [10]

Inne właściwości pyłku pszczelego – szeroki potencjał suplementacji

Żeby nie pogubić się w prozdrowotnych właściwościach pyłku pszczelego, najłatwiej będzie zebrać je w formie listy. Warto jednak zwrócić uwagę nie tylko na sam efekt, jaki może przynieść suplementacja, ale także na to, dlaczego może go wywoływać.

Właśnie w ten sposób warto dobierać suplementy diety do swoich potrzeb – rozumieć, jak działają poszczególne substancje, które są w nich uwzględnione.

Nie bez powodu pszczeli pyłek często jest jednym ze składników aktywnych – w połączeniu na przykład z colostrum może jeszcze skuteczniej wspierać odporność, a z ekstraktami roślinnymi (flawonoidami) jeszcze lepiej zapobiegać destrukcyjnemu działaniu wolnych rodników. [11-14]

Jakie właściwości prozdrowotne wykazuje pszczeli pyłek?

Wzmacnia naturalne procesy przeciwzapalne i antyoksydacyjne.

• Zawarte w pyłku polifenole, flawonoidy i karotenoidy neutralizują wolne rodniki, które uszkadzają komórki i przyspieszają procesy starzenia.
• Dzięki temu zmniejsza się aktywność enzymów podtrzymujących stan zapalny, a komórki odzyskują zdolność do prawidłowej regeneracji.
• Jednocześnie rośnie poziom naturalnych enzymów antyoksydacyjnych – katalazy, dysmutazy ponadtlenkowej i glutationu. [4, 14, 15]

Wspiera metabolizm i gospodarkę lipidową.

• Obecne w pyłku nienasycone kwasy tłuszczowe i fitosterole wpływają na równowagę pomiędzy frakcjami cholesterolu – obniżają stężenie LDL i trójglicerydów, a podnoszą poziom HDL.
• Aminokwasy oraz witaminy z grupy B uczestniczą w przemianach energetycznych i stabilizują metabolizm glukozy. [1, 16, 17]

Przyspiesza regenerację skóry i błon śluzowych.

• Aminokwasy – glicyna, prolina i cysteina – stanowią materiał budulcowy kolagenu i elastyny.
• Witamina C, cynk i żelazo uczestniczą w odbudowie tkanek, a polifenole ograniczają rozpad włókien podporowych skóry. [4, 18, 19]

Katarzyna Szafraniec
Dietetyk kliniczny

Absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów
Śląskich we Wrocławiu. Specjalizuje się w dietetyce
klinicznej i prowadzeniu edukacji żywieniowej.

Bibliografia

1. Khalifa, S. A., Elashal, M. H., Yosri, N., Du, M., Musharraf, S. G., Nahar, L., … & El-Seedi, H. R. (2021). Bee pollen: Current status and therapeutic potential. Nutrients, 13(6), 1876.
2. Hoover, S. E., & Ovinge, L. P. (2018). Pollen collection, honey production, and pollination services: managing honey bees in an agricultural setting. Journal of Economic Entomology, 111(4), 1509-1516.
3. Alcalá-Orozco, M., Lobo-Farfan, I., Tirado, D. F., & Mantilla-Escalante, D. C. (2024). Enhancing the nutritional and bioactive properties of bee pollen: a comprehensive review of processing techniques. Foods, 13(21), 3437.
4. El Ghouizi, A., Bakour, M., Laaroussi, H., Ousaaid, D., El Menyiy, N., Hano, C., & Lyoussi, B. (2023). Bee pollen as functional food: Insights into its composition and therapeutic properties. Antioxidants, 12(3), 557.
5. Čeksterytė, V., Bliznikas, S., & Jaškūnė, K. (2023). The composition of fatty acids in bee pollen, royal jelly, buckthorn oil and their mixtures with pollen preserved for storage. Foods, 12(17), 3164.
6. Komosinska-Vassev, K., Olczyk, P., Kaźmierczak, J., Mencner, L., & Olczyk, K. (2015). Bee pollen: chemical composition and therapeutic application. Evidence‐Based Complementary and Alternative Medicine, 2015(1), 297425.
7. Zhou, W., He, Y., Lv, J. M., Wang, R., He, H., Wu, M., … & He, J. (2025). Preparation technologies, structural characteristics and biological activities of polysaccharides from bee pollen: A review. International Journal of Biological Macromolecules, 141545.
8. Mărgăoan, R., Stranț, M., Varadi, A., Topal, E., Yücel, B., Cornea-Cipcigan, M., … & Vodnar, D. C. (2019). Bee collected pollen and bee bread: Bioactive constituents and health benefits. Antioxidants, 8(12), 568.
9. Ilie, C. I., Oprea, E., Geana, E. I., Spoiala, A., Buleandra, M., Gradisteanu Pircalabioru, G., … & Ditu, L. M. (2022). Bee pollen extracts: Chemical composition, antioxidant properties, and effect on the growth of selected probiotic and pathogenic bacteria. Antioxidants, 11(5), 959.
10. El-Seedi, H. R., Eid, N., Abd El-Wahed, A. A., Rateb, M. E., Afifi, H. S., Algethami, A. F., … & Khalifa, S. A. (2022). Honey bee products: preclinical and clinical studies of their anti-inflammatory and immunomodulatory properties. Frontiers in Nutrition, 8, 761267.
11. Hałasa, M., Skonieczna-Żydecka, K., Machaliński, B., Bühner, L., & Baśkiewicz-Hałasa, M. (2023). Six weeks of supplementation with bovine colostrum effectively reduces URTIs symptoms frequency and gravity for up to 20 weeks in pre-school children. Nutrients, 15(16), 3626.
12. Hassanpour, S. H., & Doroudi, A. (2023). Review of the antioxidant potential of flavonoids as a subgroup of polyphenols and partial substitute for synthetic antioxidants. Avicenna journal of phytomedicine, 13(4), 354.
13. Zahra, M., Abrahamse, H., & George, B. P. (2024). Flavonoids: antioxidant powerhouses and their role in nanomedicine. Antioxidants, 13(8), 922.
14. Kwak, J. E., Lee, J. Y., Baek, J. Y., Kim, S. W., & Ahn, M. R. (2024). The Antioxidant and Anti-Inflammatory Properties of Bee Pollen from Acorn (Quercus Acutissima Carr.) and Darae (Actinidia Arguta). Antioxidants, 13(8), 981.
15. Rodríguez-Pólit, C., Gonzalez-Pastor, R., Heredia-Moya, J., Carrera-Pacheco, S. E., Castillo-Solis, F., Vallejo-Imbaquingo, R., … & Guamán, L. P. (2023). Chemical properties and biological activity of bee pollen. Molecules, 28(23), 7768.
16. Kacemi, R., & Campos, M. G. (2023). Translational research on bee pollen as a source of nutrients: A scoping review from bench to real world. Nutrients, 15(10), 2413.
17. Samadi, N., Mozaffari-Khosravi, H., Rahmanian, M., & Askarishahi, M. (2017). Effects of bee propolis supplementation on glycemic control, lipid profile and insulin resistance indices in patients with type 2 diabetes: a randomized, double-blind clinical trial. Journal of integrative medicine, 15(2), 124-134.
18. Algethami, J. S., El-Wahed, A. A. A., Elashal, M. H., Ahmed, H. R., Elshafiey, E. H., Omar, E. M., … & El-Seedi, H. R. (2022). Bee pollen: Clinical trials and patent applications. Nutrients, 14(14), 2858.
19. Anjum, S. I., Ullah, A., Gohar, F., Raza, G., Khan, M. I., Hameed, M., … & Tlak Gajger, I. (2024). Bee pollen as a food and feed supplement and a therapeutic remedy: Recent trends in nanotechnology. Frontiers in Nutrition, 11, 1371672.

Celem wpisów na blogu jest przedstawienie informacji, poglądów, opinii opartych na wynikach prac badawczych i literaturze ogólnodostępnej. Substancji opisywanych na blogu nie należy traktować jako lekarstw lub produktów farmaceutycznych stosowanych w procesie leczenia chorób. Głównym celem wpisów jest propagowanie zdrowego trybu życia i zbilansowanej diety.

Wszelkie informacje zawarte na blogu objęte są prawami autorskimi majątkowymi. Prawa autorskie przysługują Pharmovit Dystrybucja Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Płocku przy ulicy Kostrogaj 9D. Wszelkie kopiowanie całości bądź części informacji zawartych na blogu bez uprzedniej pisemnej zgody Pharmovit Dystrybucja Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest zabronione.