W poszukiwaniu sposobów na spowolnienie starzenia wiele uwagi poświęca się antyoksydantom. Jednym z mniej znanych, jednak coraz częściej badanych związków, jest karnozyna – substancja, która wyjątkowo skutecznie chroni komórki przed uszkodzeniami.

Czy rzeczywiście może wpływać na procesy związane ze starzeniem? O ile nie jesteśmy w stanie zatrzymać czasu, tak z pomocą niektórych składników możemy w pewnym stopniu ograniczyć jego wpływ na organizm. Pod tym kątem omówmy karnozynę.

Karnozyna – poznaj podstawowe informacje

Karnozyna to dipeptyd, czyli związek chemiczny, który składa się z dwóch aminokwasów. W tym przypadku: β-alaniny i L-histydyny. Występuje w wysokim stężeniu w mięśniach szkieletowych, sercu oraz mózgu, a jej synteza zależy głównie od podaży β-alaniny. [1-3]

Jej obecność w organizmie jest wynikiem zarówno syntezy wewnętrznej (pochodzenie endogenne), jak i dostarczania jej z dietą (pochodzenie egzogenne). [1, 4] Najbogatszym źródłem są produkty pochodzenia zwierzęcego – mięso i ryby. [4, 5] Właśnie dlatego poziom karnozyny w organizmie osób na diecie roślinnej bywa niższy. [5]

Na rynku suplementów diety dostępnych jest kilka form karnozyny, jednak największe zainteresowanie budzi L-karnozyna – postać, którą organizm może bezpośrednio wykorzystywać do reakcji biochemicznych. Ta forma związku jest także najczęściej wykorzystywana w badaniach i cechuje się najwyższą skutecznością.

Dlaczego karnozyna uznawana jest za sekret młodości?

Karnozyna jest jednym z ważniejszych wewnętrznych (endogennych) antyoksydantów – chroni organizm na poziomie komórkowym przed skutkami stresu oksydacyjnego. [6] Jej działanie nie sprowadza się jednak wyłącznie do neutralizacji wolnych rodników.

Ochrona antyoksydacyjna i wpływ na wygląd

Komórki skóry każdego dnia narażone są na działanie reaktywnych form tlenu (wolnych rodników). Karnozyna neutralizuje ich działanie i jednocześnie wspiera przebieg procesów enzymatycznych, które odpowiadają za regenerację skóry. [6-9]

• Mechanizmy antyoksydacyjne karnozyny są jednak bardziej złożone – związek wpływa na aktywność enzymów, które biorą udział w usuwaniu uszkodzonych białek oraz zapobiega glikacji (procesowi, który prowadzi do powstawania zaawansowanych produktów końcowych glikacji – AGE). Odkładające się AGE przyspieszają starzenie się tkanek i pogarszają ich funkcjonowanie. [1, 10, 11]

Dodatkowo karnozyna stabilizuje telomery – struktury na końcach chromosomów, które skracają się wraz z wiekiem. Ich ochrona wiąże się ze spowolnieniem starzenia komórkowego. [6, 12]

Wygląd to nie wszystko – jak karnozyna wpływa na zdrowie?

Spowolnienie procesów starzenia się i ograniczenie związanych z nimi konsekwencji to jedno. Z drugiej strony znajdują się niezależne właściwości L-karnozyny, które również są dla nas korzystne.

• Karnozyna wpływa na homeostazę wapnia w mięśniu sercowym. Wspiera jego prawidłową pracę. W badaniach wykazano, że poprawia elastyczność naczyń krwionośnych i może przyczyniać się do zmniejszenia ryzyka zmian miażdżycowych. [1, 13, 14]
• Jednym z bardziej interesujących obszarów badań nad karnozyną jest jej potencjał w opóźnianiu progresji zaćmy. [1, 15, 16] Wykazano, że stosowanie kropli do oczu zawierających N-acetylokarnozynę (pochodną karnozyny) może wspierać przejrzystość soczewki i zmniejszać zmiany degeneracyjne. [1, 17] Podobnym wpływem cechuje się także doustna suplementacja. [18]
• Karnozyna występuje w ośrodkowym układzie nerwowym i bierze udział w neutralizacji wolnych rodników. Dodatkowo pełni funkcję neuroprzekaźnika i może regulować poziom innych substancji wpływających na nastrój i funkcje poznawcze. [1, 12, 16]

autor Katarzyna Szafraniec

dietetyk kliniczny

Bibliografia

1. Syta, E., Ginalska, G., & Kazimierczak, P. (2018). Bioaktywne właściwości karnozyny. Med. Ogól. Nauki Zdr, 34, 96-100.
2. Volkmar, F. R. (2021). Carnosine. Encyclopedia of Autism Spectrum Disorders, 823-824.
3. Mahomoodally, M. F., & Khadaroo, S. K. (2022). Carnosine. In Antioxidants Effects in Health, 251-268.. Elsevier.
4. Xing, L., Chee, M. E., Zhang, H., Zhang, W., & Mine, Y. (2019). Carnosine—A natural bioactive dipeptide: Bioaccessibility, bioavailability and health benefits. Journal of Food Bioactives, 5, 8-17.
5. Peiretti, P. G., & Meineri, G. (2015). Carnosine and its homologs in foods. In: Imidazole Dipeptides: Chemistry, Analysis, Function and Effects 23-39.
6. Cesak, O., Vostalova, J., Vidlar, A., Bastlova, P., & Student Jr, V. (2023). Carnosine and beta-alanine supplementation in human medicine: narrative review and critical assessment. Nutrients, 15(7), 1770.
7. Gasmi, A., Mujawdiya, P. K., Lysiuk, R., Shanaida, M., Peana, M., Piscopo, S., … & Bjørklund, G. (2025). The Possible Roles of β-alanine and L-carnosine in Anti-aging. Current Medicinal Chemistry, 32(1), 6-22.
8. Prokopieva, V. D., Yarygina, E. G., Bokhan, N. A., & Ivanova, S. A. (2016). Use of carnosine for oxidative stress reduction in different pathologies. Oxidative medicine and cellular longevity, 2016(1), 2939087.
9. Wang, Q., Sadati, S., Kabthymer, R. H., Gadanec, L. K., Lawton, A., Tripodi, N., … & Feehan, J. (2024). The impact of carnosine on biological ageing–A geroscience approach. Maturitas, 108091.
10. Sureshkumar, K., Durairaj, M., Srinivasan, K., Goh, K. W., Undela, K., Mahalingam, V. T., … & Ganesan, R. M. (2023). Effect of L-carnosine in patients with age-related diseases: a systematic review and meta-analysis. Frontiers in Bioscience-Landmark, 28(1), 18.
11. Artioli, G. G., Sale, C., & Jones, R. L. (2019). Carnosine in health and disease. European Journal of Sport Science, 19(1), 30-39.
12. Schön, M., Mousa, A., Berk, M., Chia, W. L., Ukropec, J., Majid, A., … & De Courten, B. (2019). The potential of carnosine in brain-related disorders: A comprehensive review of current evidence. Nutrients, 11(6), 1196.
13. Feehan, J., Hariharan, R., Buckenham, T., Handley, C., Bhatnagar, A., Baba, S. P., & de Courten, B. (2022). Carnosine as a potential therapeutic for the management of peripheral vascular disease. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases, 32(10), 2289-2296.
14. Creighton, J. V., de Souza Gonçalves, L., Artioli, G. G., Tan, D., Elliott-Sale, K. J., Turner, M. D., … & Sale, C. (2022). Physiological roles of carnosine in myocardial function and health. Advances in Nutrition, 13(5), 1914-1929.
15. Cararo, J. H., Streck, E. L., Schuck, P. F., & da C Ferreira, G. (2015). Carnosine and related peptides: therapeutic potential in age-related disorders. Aging and disease, 6(5), 369.
16. de Almeida Torres, R. J., Moreto, F., Luchini, A., de Almeida Torres, R. J., Longo, S. P., Pinho, R. A., … & Ferreira, A. L. A. (2023). Carnosine supplementation and retinal oxidative parameters in a high-calorie diet rat model. BMC ophthalmology, 23(1), 502.
17. Babizhayev, M. A. (2016). Generation of reactive oxygen species in the anterior eye segment. Synergistic codrugs of N-acetylcarnosine lubricant eye drops and mitochondria-targeted antioxidant act as a powerful therapeutic platform for the treatment of cataracts and primary open-angle glaucoma. BBA clinical, 6, 49-68.
18. de Almeida Torres, R. J., Moreto, F., Luchini, A., de Almeida Torres, R. J., Longo, S. P., Pinho, R. A., … & Ferreira, A. L. A. (2023). Carnosine supplementation and retina oxidative parameters in diet-induced obesity model. BMC Ophthalmology, 23(502).