Czy można wskazać jedną cząsteczkę, od której w dużej mierze zależy sprawność pamięci i koncentracji? Niestety nie… organizm człowieka jest zbyt złożony, by za tak ważne kwestie odpowiadał pojedynczy związek. Wiemy jednak, które grupy związków pełnią określone role w tym zakresie i wykazują właściwości wspierające pracę układu nerwowego.

W tym temacie przyjrzyjmy się fosfatydyloserynie – czym jest, jak działa i na co wpływa?

Fosfatydyloseryna – właściwości i rola w organizmie

Fosfatydyloseryna należy do grupy fosfolipidów – związków, które budują błony komórkowe. Błony oddzielają wnętrze komórek od środowiska zewnętrznego i warunkują ich prawidłowe funkcjonowanie. [1]

Każda cząsteczka fosfatydyloseryny składa się z glicerolu, reszt kwasów tłuszczowych, grupy fosforanowej oraz seryny (aminokwasu). Jedna część związku dobrze wiąże się z wodą (jest hydrofilowa), a druga ją odpycha (jest hydrofobowa). Dzięki takiej budowie fosfatydyloseryna naturalnie wbudowuje się w strukturę błon komórkowych. [1, 2]

Najwięcej fosfatydyloseryny występuje w mózgu. Związek odpowiada za stabilność neuronów (komórek układu nerwowego) i sprawny przepływ impulsów nerwowych. Obie kwestie są niezbędne do tego, by w organizmie zachodziła sprawna „komunikacja”. [3, 4]

• Fosfatydyloseryna reguluje uwalnianie neuroprzekaźników (acetylocholiny, dopaminy i serotoniny) – cząsteczek chemicznych, które umożliwiają wymianę informacji między neuronami. [4]
• Uczestniczy także w procesie plastyczności synaptycznej – czyli zdolności mózgu do tworzenia nowych połączeń i zapamiętywania (wspomnień, nowych informacji). [5]

Obecność fosfatydyloseryny jest ważna również poza układem nerwowym. Związek bierze udział w procesie apoptozy, na drodze którego organizm eliminuje uszkodzone lub zużyte komórki – fosfatydyloseryna „informuje” układ odpornościowy, że powinien zacząć działać w określonym miejscu.

• W anglojęzycznej literaturze ten sygnał nazywany jest sygnałem „eat me” („zjedz mnie”) i jest kierowany do fagocytów (komórek układu immunologicznego, które odpowiadają właśnie za niszczenie zbędnych struktur). [6-8]

Związek pełni również funkcje sygnalizacyjne w procesie krzepnięcia krwi. W dużym uproszczeniu możemy przyjąć, że fosfatydyloseryna jest jednym z fosfolipidów, który decyduje o tym, czy reakcja układu krwionośnego na uraz będzie szybka i skuteczna, czy też przebiegnie mniej sprawnie. [2]

Fosfatydyloseryna w suplementach diety – historia preparatów

Związek został odkryty w połowie XX wieku. Po raz pierwszy wyizolowano go z mózgu bydlęcego. Przez wiele lat to właśnie ten surowiec stanowił główne źródło preparatów wykorzystywanych w badaniach. [1, 4, 9, 10]

Z czasem opracowano technologię wytwarzania fosfatydyloseryny z roślin (głównie z soi i słonecznika) – przede wszystkim ze względu na wyższe ryzyko zakażenia prionami związane z wykorzystywaniem surowców pochodzenia zwierzęcego. [9-11]

Od tego momentu możliwe stało się prowadzenie szerzej zakrojonych analiz nad jej wpływem na zdrowie człowieka. Dzięki temu dzisiaj wiemy na temat właściwości tego związku znacznie więcej. Co dokładnie?

Suplementacja preparatami z fosfatydyloseryną – efekty

Badania nad właściwościami fosfatydyloseryny, w których autorzy skupiali się na obszarach poprawy pamięci i koncentracji, cechowały się:

• dawką między 100-300 mg fosfatydyloseryny na dobę;
• suplementacją w okresach 6-24 tygodnie (w niektórych próbach nawet 6 miesięcy);
• zróżnicowaniem badanych grup – wpływ suplementacji najczęściej sprawdzano u seniorów, jednak pojawiły się publikacje z udziałem osób dorosłych i dzieci.

Jakie wnioski wyciągnięto z poszczególnych analiz?

• W grupie 78 osób w wieku od 50 do 69 lat po 3- i 6-miesięcznej suplementacji fosfatydyloseryny (100-300 mg/dzień) zaobserwowano wyraźną poprawę pamięci. Badania powtórzono po 3 miesiącach od zakończenia próby, a uzyskane wyniki potwierdziły trwałość osiągniętych efektów suplementacji. [12]
• Analizy z udziałem dorosłych (40-65 lat) wykazały, że 42-dniowa suplementacja 100 mg fosfatydyloseryny dziennie (w połączeniu z ekstraktem z owocu kawowca) poprawiała pamięć roboczą i szybkość reakcji. [13]
• Zbadano grupę dzieci z ADHD (36 uczestników w wieku od 4 do 14 lat) i potwierdzono, że suplementacja 200 mg fosfatydyloseryny na dzień przyniosła efekty w zakresie redukcji objawów zaburzenia (nieuwagi i impulsywności) oraz poprawy słuchowej pamięci krótkotrwałej. [14]

Bibliografia

1. Vance, J. E. (2018). Historical perspective: phosphatidylserine and phosphatidylethanolamine from the 1800s to the present. Journal of lipid research, 59(6), 923-944.
2. Mallik, S., Prasad, R., Bhattacharya, A., & Sen, P. (2018). Synthesis of phosphatidylserine and its stereoisomers: their role in activation of blood coagulation. ACS Medicinal Chemistry Letters, 9(5), 434-439.
3. Glade, M. J., & Smith, K. (2015). Phosphatidylserine and the human brain. Nutrition, 31(6), 781-786.
4. Ma, X., Li, X., Wang, W., Zhang, M., Yang, B., & Miao, Z. (2022). Phosphatidylserine, inflammation, and central nervous system diseases. Frontiers in aging neuroscience, 14, 975176.
5. Liu, D. S., Song, X. L., Liu, M. G., Lu, J., Huang, Y., Jeon, J., … & Xu, T. L. (2022). Phosphatidylserine controls synaptic targeting and membrane stability of ASIC1a. bioRxiv, 2022-09.
6. Kay, J. G., & Fairn, G. D. (2019). Distribution, dynamics and functional roles of phosphatidylserine within the cell. Cell Communication and Signaling, 17(1), 126.
7. Nagata, S., Suzuki, J., Segawa, K., & Fujii, T. (2016). Exposure of phosphatidylserine on the cell surface. Cell Death & Differentiation, 23(6), 952-961.
8. Segawa, K., & Nagata, S. (2015). An apoptotic ‘eat me’signal: phosphatidylserine exposure. Trends in cell biology, 25(11), 639-650.
9. Cenacchi, T., Bertoldin, T., Farina, C., Fiori, M. G., Crepaldi, G., Azzini, C. F., … & Allegro, L. (1993). Cognitive decline in the elderly: a double-blind, placebo-controlled multicenter study on efficacy of phosphatidylserine administration. Aging Clinical and Experimental Research, 5(2), 123-133.
10. Vakhapova, V., Richter, Y., Cohen, T., Herzog, Y., & Korczyn, A. D. (2011). Safety of phosphatidylserine containing omega-3 fatty acids in non-demented elderly: a double-blind placebo-controlled trial followed by an open-label extension. BMC neurology, 11(1), 79.
11. Chen, J., Li, J., Xu, H., Li, J., Yuan, Y., Xu, X., & Bi, Y. (2023). Phosphatidylserine: An overview on functionality, processing techniques, patents, and prospects. Grain & Oil Science and Technology, 6(4), 206-218.
12. Kato-Kataoka, A., Sakai, M., Ebina, R., Nonaka, C., Asano, T., & Miyamori, T. (2010). Soybean-derived phosphatidylserine improves memory function of the elderly Japanese subjects with memory complaints. Journal of clinical biochemistry and nutrition, 47(3), 246-255.
13. Doma, K. M., Lewis, E. D., Barracato, J. M., Brink, L. R., Gratson, A. A., Pandey, N., … & Evans, M. (2023). A randomized, double-blind, placebo-controlled, parallel study investigating the efficacy of a whole coffee cherry extract and phosphatidylserine formulation on cognitive performance of healthy adults with self-perceived memory problems. Neurology and Therapy, 12(3), 777-794.
14. Hirayama, S., Terasawa, K., Rabeler, R., Hirayama, T., Inoue, T., Tatsumi, Y., … & Jäger, R. (2014). The effect of phosphatidylserine administration on memory and symptoms of attention‐deficit hyperactivity disorder: A randomised, double‐blind, placebo‐controlled clinical trial. Journal of human nutrition and dietetics, 27, 284-291.

Celem wpisów na blogu jest przedstawienie informacji, poglądów, opinii opartych na wynikach prac badawczych i literaturze ogólnodostępnej. Substancji opisywanych na blogu nie należy traktować jako lekarstw lub produktów farmaceutycznych stosowanych w procesie leczenia chorób. Głównym celem wpisów jest propagowanie zdrowego trybu życia i zbilansowanej diety.

Wszelkie informacje zawarte na blogu objęte są prawami autorskimi majątkowymi. Prawa autorskie przysługują Pharmovit Dystrybucja Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Płocku przy ulicy Kostrogaj 9D. Wszelkie kopiowanie całości bądź części informacji zawartych na blogu bez uprzedniej pisemnej zgody Pharmovit Dystrybucja Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest zabronione.