Nasz organizm jest w stanie samodzielnie produkować niektóre związki – należy do nich m.in. spermidyna. Niestety wydajność tych procesów wyraźnie maleje wraz z wiekiem. Te i podobne obserwacje skłoniły naukowców do tego, by uważniej przyjrzeć się skutkom takich zależności i szukać sposobów na to, by w pewnym stopniu je spowalniać.

Właśnie z tego względu zaczęliśmy interesować się rolą spermidyny w organizmie i efektami jej suplementacji. Co wiadomo na ten temat?

Czym jest spermidyna?

Spermidyna to związek chemiczny, który należy do grupy poliamin.

• Poliaminy to niewielkie cząsteczki złożone z kilku grup aminowych (-NH₂) – przedrostek „poli-” w języku greckim oznacza „wiele” lub „liczny”. Mają dodatni ładunek elektryczny i dlatego posiadają zdolność przyłączania się do DNA, RNA i białek. Dzięki temu mogą wpływać na przebieg wielu procesów zachodzących w komórkach. [1, 2]

Spermidyna nie jest odkryciem ostatnich lat. Związek po raz pierwszy został wyizolowany w XVII wieku z nasienia. [3] Spermidyna nie otrzymała wówczas znanej nam dziś nazwy ani pełnej charakterystyki. Dopiero po około 250 latach udało się lepiej opisać jej budowę i właściwości. [3, 4] Badania nad jej rolą i potencjalnym zastosowaniem w kontekście poprawy zdrowia trwają do dziś.

Poliaminy – spermidyna wraz z innymi istotnymi związkami (putrescyną i sperminą) – produkowane są przez wszystkie żywe komórki (od komórek bakteryjnych, przez roślinne, po komórki w organizmie człowieka). [4]

Poza produkcją endogenną (wewnętrzną) spermidynę możemy pozyskać także z żywności. Największe ilości tego związku dostarczymy jedząc pszenicę (kiełki i zarodki), nasiona soi oraz niektóre grzyby (m.in. shiitake). Za dobre źródło spermidyny uznaje się również wątróbkę (drobiową, wieprzową i wołową), sery dojrzewające, mleko, ryby i skorupiaki. [3, 5, 6]

Dlaczego spermidyna interesuje naukowców?

Spermidyna wciąż zwraca naszą uwagę, ponieważ mamy świadomość tego, że nie znamy w pełni jej potencjału. Wiemy jednak, że związek bierze udział w procesach, które decydują o prawidłowym funkcjonowaniu komórek w ludzkim ciele. [1-3, 7]

Wróćmy do charakterystyki chemicznej związku. Spermidyna ma dodatni ładunek elektryczny, a DNA – ujemny. Dzięki temu cząsteczki spermidyny mogą przyłączać się do nici DNA i niejako je „otaczać”.

• Zaobserwowano, że taka zależność sprzyja bardziej stabilnej strukturze materiału genetycznego – trudniej wtedy o rozpad czy przypadkowe uszkodzenia. [1, 7] To ważne z tego względu, że integralność DNA decyduje o tym, czy komórka będzie prawidłowo funkcjonować i czy nie wystąpią w niej mutacje.

Podobny mechanizm dotyczy syntezy białek. Informacja o ich budowie jest zapisana w RNA, a proces ich tworzenia zachodzi w rybosomach. Spermidyna wiąże się zarówno z RNA, jak i z rybosomami. Pozytywnie wpływa na ich pracę, dzięki czemu produkcja białek przebiega sprawniej i z mniejszą liczbą błędów. [1, 3, 8] Ponieważ białka są podstawą większości procesów metabolicznych, ich prawidłowa synteza wpływa na ogólną aktywność i żywotność komórki.

Rola spermidyny w procesie autofagii

Autofagia jest jednym z najważniejszych procesów, na które wpływa spermidyna (działanie ma charakter pośredni, ale znaczący). To zjawisko polega na tym, że komórka „segreguje” swoje wewnętrzne elementy. Gdy białka, mitochondria lub inne struktury ulegają uszkodzeniu albo zostają uznane za zbędne, komórka otacza je błoną i rozkłada na mniejsze fragmenty, które jest w stanie ponownie wykorzystać.

• Spermidyna pośrednio reguluje ten proces – aktywuje geny i enzymy uruchamiające autofagię. Efekt jest taki, że komórki częściej przeprowadzają „oczyszczanie” i dzięki temu są w stanie utrzymać wewnętrzną równowagę przez dłuższy czas. [9-11]

W ostatnich latach opublikowano wiele badań, których wyniki wskazują na to, że wykorzystanie właściwości spermidyny wiąże się z wolniejszym starzeniem się tkanek. Organizm, który skutecznie pozbywa się uszkodzonych białek i mitochondriów, rzadziej gromadzi szkodliwe produkty przemiany materii. [9-11] Efektem tego jest mniejsze ryzyko rozwoju chorób związanych z wiekiem – m.in. chorób neurodegeneracyjnych i chorób układu sercowo-naczyniowego. [12, 13]

Czym są mitochondria komórkowe i jak działają?

Mitochondria to struktury, które znajdują się we wnętrzu prawie każdej komórki ludzkiego organizmu – wyjątkiem są erytrocyty (czerwone krwinki) czy komórki warstwy rogowej naskórka.

• Zachodzi w nich proces fosforylacji oksydacyjnej, w wyniku którego powstaje adenozynotrifosforan (ATP) – cząsteczka będąca głównym nośnikiem energii dla wszystkich procesów życiowych. Z tego względu nawet w naukowych publikacjach mitochondria nazywane są „elektrowniami komórek”. [14, 15]

Od sprawności mitochondriów zależy funkcjonowanie całego organizmu – im gorzej pracują, tym mniej ATP powstaje. Zbyt mała ilość energii (bo właśnie tym skutkuje osłabienie funkcji mitochondriów) przyczynia się do tego, że tkanki stają się mniej wydolne i jednocześnie bardziej narażone na szkodliwe działanie wolnych rodników. [14, 15]

• Na działanie mitochondriów wpływa wiek, styl życia i narażenie na czynniki środowiskowe, które nasilają stres oksydacyjny – toksyny, niektóre leki, a także zanieczyszczenie powietrza.

Ponieważ mitochondria są jednym z głównych źródeł reaktywnych form tlenu, tworzy się błędne koło – im organella gorzej działają, tym powstaje więcej wolnych rodników, które jeszcze bardziej przyspieszają ich dalsze uszkodzenia.

Mitochondria a spermidyna

Badając potencjał spermidyny, zaobserwowano, że związek może korzystnie wpływać na procesy związane właśnie z funkcjonowaniem mitochondriów.

• W badaniach na ludzkich neuronach spermidyna poprawiała produkcję ATP, potencjał błony mitochondrialnej i parametry oddechowe, a jednocześnie ograniczała powstawanie nadmiaru reaktywnych form tlenu. [16]
• W modelach, które odtwarzały procesy zachodzące w czasie starzenia się komórek serca, suplementacja spermidyną wspierała poprawę wydolności energetycznej i zmniejszenie stresu oksydacyjnego. Spermidyna wpływała na tworzenie się nowych mitochondriów w komórce i aktywowała określony szlak sygnałowy (dokładnie SIRT1/PGC-1α). [17]

Badania efektów suplementacji spermidyny – jak wyższe stężenie związku w organizmie wpływa na zdrowie?

Zainteresowanie suplementacją spermidyny wynika z pewnych obserwacji – jej wyższe stężenie w organizmie koreluje (łączy się) z dłuższym życiem komórek i większą sprawnością procesów regeneracyjnych.

Liczne publikacje wskazują na to, że dodatkowe źródła spermidyny (pomijając te dostarczane z dietą) mogą korzystnie wpływać na funkcjonowanie wielu układów. Sposób działania tego związku w organizmie wciąż nie jest w pełni poznany, jednak z pewnością budzi duży potencjał w ograniczaniu negatywnych skutków starzenia się organizmu.

Potencjalne efekty suplementacji spermidyną

• Układ nerwowy – w modelach choroby Alzheimera i choroby Parkinsona spermidyna stymulowała autofagię i zmniejszała nagromadzenie patologicznych białek. [12, 18] W badaniach pilotażowych u osób starszych suplementacja ekstraktem z kiełków pszenicy wiązała się z poprawą wyników testów pamięciowych. [19, 20]
• Serce i naczynia krwionośne – wykazano, że suplementacja spermidyny ma potencjał w ograniczeniu przerostu mięśnia sercowego, poprawie funkcji rozkurczowej i wydłużeniu czasu życia. [21] W analizach żywieniowych u ludzi wyższe spożycie tego związku było skorelowane z niższym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. [13]
• Skóra i włosy – w badaniu klinicznym u zdrowych dorosłych suplementacja zwiększała udział mieszków włosowych w fazie anagenu. Autorzy analizy podkreślili, że takie właściwości mogą mieć wpływ na ograniczenie wypadania włosów. [22]

Opublikowano badanie, w którym skupiono się na bezpieczeństwie suplementacji. Potwierdzono, że przyjmowanie preparatów nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, a składnik nawet w dużych dawkach nie wykazuje toksycznego działania. [23]

Bibliografia

1. Jastrząb, R., & Tylkowski, B. (2016). Aminy biogenne w aspekcie ich roli w organizmach żywych. Wiadomości Chemiczne.
2. Prasher, P., Sharma, M., Singh, S. K., Gulati, M., Chellappan, D. K., Rajput, R., … & Dua, K. (2023). Spermidine as a promising anticancer agent: Recent advances and newer insights on its molecular mechanisms. Frontiers in Chemistry, 11, 1164477.
3. Wei, Wan. (2024). A comprehensive literature review of spermidine. Theoretical and Natural Science, 46, 9-13.
4. Xuan, M., Gu, X., Li, J., Huang, D., Xue, C., & He, Y. (2023). Polyamines: their significance for maintaining health and contributing to diseases. Cell Communication and Signaling, 21(1), 348.
5. Muñoz-Esparza, N. C., Latorre-Moratalla, M. L., Comas-Basté, O., Toro-Funes, N., Veciana-Nogués, M. T., & Vidal-Carou, M. C. (2019). Polyamines in food. Frontiers in nutrition, 6, 108.
6. Zou, D., Zhao, Z., Li, L., Min, Y., Zhang, D., Ji, A., … & Wu, X. (2022). A comprehensive review of spermidine: Safety, health effects, absorption and metabolism, food materials evaluation, physical and chemical processing, and bioprocessing. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 21(3), 2820-2842.
7. Lee, C. Y., Su, G. C., Huang, W. Y., Ko, M. Y., Yeh, H. Y., Chang, G. D., … & Chi, P. (2019). Promotion of homology-directed DNA repair by polyamines. Nature communications, 10(1), 65.
8. Dever, T. E., & Ivanov, I. P. (2018). Roles of polyamines in translation. Journal of Biological Chemistry, 293(48), 18719-18729.
9. Madeo, F., Bauer, M. A., Carmona-Gutierrez, D., & Kroemer, G. (2019). Spermidine: a physiological autophagy inducer acting as an anti-aging vitamin in humans?. Autophagy, 15(1), 165-168.
10. Madeo, F., Carmona-Gutierrez, D., Kepp, O., & Kroemer, G. (2018). Spermidine delays aging in humans. Aging (Albany NY), 10(8), 2209.
11. Hofer, S. J., Simon, A. K., Bergmann, M., Eisenberg, T., Kroemer, G., & Madeo, F. (2022). Mechanisms of spermidine-induced autophagy and geroprotection. Nature Aging, 2(12), 1112-1129.
12. Grembecka, B., & Kaczorowska, N. (2025). Potencjał terapeutyczny spermidyny w chorobach neurodegeneracyjnych. Postępy Biochemii, 71(1), 50-60.
13. Eisenberg, T., Abdellatif, M., Schroeder, S., Primessnig, U., Stekovic, S., Pendl, T., … & Madeo, F. (2016). Cardioprotection and lifespan extension by the natural polyamine spermidine. Nature medicine, 22(12), 1428-1438.
14. Hryniewiecka, L., & Piasecka, M. (2021). Morfologia i funkcja mitochondriów. W: Seminaria z cytofizjologii: podręcznik dla studentów medycyny, weterynarii i biologii. Wyd. 3 (red. M. Zabel, J. Kawiak), s. 179-196. Wrocław: Elsevier Urban & Partner.
15. Sharma, E., Abadi, L. F., Kombe, J. A. K., Kandala, M., Parker, J., Winicki, N., & Kelesidis, T. (2025). Overview of methods that determine mitochondrial function in human disease. Metabolism, 156300.
16. Grembecka, B., & Kaczorowska, N. (2025). Potencjał terapeutyczny spermidyny w chorobach neurodegeneracyjnych. Postępy Biochemii, 71(1), 50-60.
17. Wang, J., Li, S., Wang, J. U., Wu, F., Chen, Y., Zhang, H., … & Zhao, Y. (2020). Spermidine alleviates cardiac aging by improving mitochondrial biogenesis and function. Aging (Albany NY), 12(1), 650.
18. Madeo, F., Eisenberg, T., Pietrocola, F., & Kroemer, G. (2018). Spermidine in health and disease. Science, 359(6374), eaan2788.
19. Wirth, M., Benson, G., Schwarz, C., Köbe, T., Grittner, U., Schmitz, D., … & Flöel, A. (2018). The effect of spermidine on memory performance in older adults at risk for dementia: A randomized controlled trial. Cortex, 109, 181-188.
20. Schwarz, C., Stekovic, S., Wirth, M., Benson, G., Royer, P., Sigrist, S. J., … & Flöel, A. (2018). Safety and tolerability of spermidine supplementation in mice and older adults with subjective cognitive decline. Aging (Albany NY), 10(1), 19.
21. Eisenberg, T., Abdellatif, M., Schroeder, S., Primessnig, U., Stekovic, S., Pendl, T., … & Madeo, F. (2016). Cardioprotection and lifespan extension by the natural polyamine spermidine. Nature medicine, 22(12), 1428-1438.
22. Rinaldi, F., Marzani, B., Pinto, D., & Ramot, Y. (2017). A spermidine-based nutritional supplement prolongs the anagen phase of hair follicles in humans: a randomized, placebo-controlled, double-blind study. Dermatology practical & conceptual, 7(4), 17.
23. Senekowitsch, S., Wietkamp, E., Grimm, M., Schmelter, F., Schick, P., Kordowski, A., … & Smollich, M. (2023). High-dose spermidine supplementation does not increase spermidine levels in blood plasma and saliva of healthy adults: A randomized placebo-controlled pharmacokinetic and metabolomic study. Nutrients, 15(8), 1852.

Celem wpisów na blogu jest przedstawienie informacji, poglądów, opinii opartych na wynikach prac badawczych i literaturze ogólnodostępnej. Substancji opisywanych na blogu nie należy traktować jako lekarstw lub produktów farmaceutycznych stosowanych w procesie leczenia chorób. Głównym celem wpisów jest propagowanie zdrowego trybu życia i zbilansowanej diety.

Wszelkie informacje zawarte na blogu objęte są prawami autorskimi majątkowymi. Prawa autorskie przysługują Pharmovit Dystrybucja Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Płocku przy ulicy Kostrogaj 9D. Wszelkie kopiowanie całości bądź części informacji zawartych na blogu bez uprzedniej pisemnej zgody Pharmovit Dystrybucja Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest zabronione.