Foliany, należące do witamin z grupy B, to związki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Odgrywają kluczową rolę w procesach wzrostu, rozwoju komórek, produkcji czerwonych krwinek oraz syntezie DNA.

Kwas foliowy, choć powszechnie kojarzony z suplementacją dla kobiet w ciąży, jest niezbędnym składnikiem odżywczym wspierającym zdrowie wielu innych grup – w tym osób starszych, z chorobami układu krążenia, zaburzeniami neurologicznymi oraz z mutacją genu MTHFR – dlatego jego odpowiednia podaż powinna być traktowana jako element profilaktyki i terapii na różnych etapach życia.

Który kwas foliowy jest najlepszy?

Najlepszą i najbardziej przyswajalną formą jest aktywny folian – 5-MTHF (5-metylotetrahydrofolian), który nie wymaga przekształcenia w organizmie i jest od razu gotowy do działania. To szczególnie ważne dla osób z mutacją genu MTHFR, u których przekształcanie zwykłego kwasu foliowego jest zaburzone. U nich suplementacja zwykłym kwasem foliowym może być nieskuteczna, a nawet prowadzić do niedoborów mimo jej obecności w diecie. Aktywny kwas foliowy omija tę blokadę genetyczną, jest od razu gotowy do użycia i zapewnia pełną skuteczność.

Znaczenie kwasu foliowego w zdrowiu i rozwoju człowieka

1. Wpływ kwasu foliowego na ciążę i rozwój dziecka
   Najbardziej znaną funkcją kwasu foliowego jest jego wpływ na rozwój układu nerwowego płodu. Odpowiednie spożycie tej witaminy w pierwszych tygodniach ciąży znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej. Niewystarczająca podaż folianów może mieć także niekorzystny wpływ na przebieg ciąży, upośledzając ukrwienie łożyska, co może prowadzić do zahamowania wzrastania płodu. Z tego powodu lekarze zalecają suplementację kwasem foliowym już na etapie planowania ciąży, a także przez cały okres jej trwania.
2. Kwas foliowy dla kobiet w okresie menopauzy
   Suplementacja kwasu foliowego w okresie menopauzy również może przynieść wiele korzyści zdrowotnych. Wspomaga metabolizm homocysteiny, zmniejszając ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, udaru i zakrzepicy, które wzrasta po spadku estrogenów. Wspiera także funkcje poznawcze, poprawia nastrój i może łagodzić objawy menopauzalne, takie jak uderzenia gorąca. Dodatkowo kwas foliowy wspomaga metabolizm kości, co może mieć znaczenie w profilaktyce osteoporozy. To bezpieczna i skuteczna forma wsparcia dla kobiet w okresie zmian hormonalnych.
3. Profilaktyka niedokrwistości a kwas foliowy
   Kwas foliowy bierze także udział w procesach krwiotwórczych – pomaga w prawidłowej produkcji krwi, a także wspomaga dojrzewanie czerwonych krwinek, zapobiegając niedokrwistości megaloblastycznej.
4. Neuroprotekcyjne działanie folianów
   Foliany odgrywają również rolę w funkcjonowaniu układu nerwowego, poprawiając koncentrację, pamięć i jakość życia. Coraz częściej bada się ich potencjalny wpływ na zdrowie psychiczne, w tym łagodzenie objawów depresji. Otrzymane dane wskazują, że zastosowanie L-metylofolianu w formie terapii wspomagającej przyczyniło się do poprawy wyników w skalach depresji, reakcji pacjentów oraz wskaźników remisji.

Źródła folianów w żywności i ich spożycie

Organizm człowieka nie jest w stanie samodzielnie syntetyzować folianów, dlatego muszą być one regularnie dostarczane z dietą. Dobrymi źródłami kwasu foliowego w diecie są zielone warzywa liściaste (szpinak, brokuły, jarmuż, sałata), rośliny strączkowe, wątroba, jaja i produkty pełnoziarniste. Niestety, kwas foliowy łatwo ulega zniszczeniu podczas gotowania, dlatego u wielu osób konieczna może być suplementacja.

Dzienne zapotrzebowanie na foliany zależy od wieku, płci i stanu fizjologicznego – u zdrowej osoby dorosłej wynosi ok. 400 µg, natomiast w okresie ciąży i laktacji zapotrzebowanie wzrasta do 600–800 µg, ze względu na intensywny podział komórek i rozwój płodu. Choć zwykły kwas foliowy jest nadal powszechnie stosowany w suplementach, forma aktywna – 5-MTHF – jest bezpieczniejsza i bardziej skuteczna, szczególnie dla osób z obniżoną zdolnością jego przekształcania. Jeśli masz wybór. warto postawić na formę aktywną.

Bibliografia

1. Zespół do Spraw Suplementów Diety. Uchwała nr 7/2019 z dnia 11 czerwca 2019 r. w sprawie wyrażenia opinii dotyczącej maksymalnej dawki kwasu foliowego w zalecanej dziennej porcji w suplementach diety. Główny Inspektorat Sanitarny, dostęp online: https://www.gov.pl/attachment/1b89f4eb-c6ec-4417-8065-ea81d1e65d35 [dostęp: 30.04.2025]
2. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Instytut Badawczy, Normy żywienia dla populacji Polski – 2024 r., Warszawa 2024, dostęp online: https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/zasady-zdrowego-zywienia/normy-zywieniowe-2024/ [dostęp: 30.04.2025]
3. Zimmer M., Sieroszewski P., Oszukowski P., et al. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna. 2020; 91(10): 170-181
4. Dimitrova K.R., DeGroot K., Myers A.K., Kim Y.D. Estrogen and homocysteine. Cardiovasc Research. 2002; 53(3): 577-588
5. Ewies A., Ahmed I., Al-Azzawi f., et al., Folic acid supplementation in postmenopausal women with hot flushes: phase III randomised double-blind placebo-controlled trial. An International Journal of Obstetrics & Gynaecology. 2021; 128: 2024-2033
6. De Martinis M., Sirufo M.M., Nocelli C. et al. Hyperhomocysteinemia is Associated with Inflammation, Bone Resorption, Vitamin B12 and Folate Deficiency and MTHFR C677T Polymorphism in Postmenopausal Women with Decreased Bone Mineral Density. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020; 17(12): 4260
7. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 432/2012 z dnia 16 maja 2012 r. ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz do rozwoju i zdrowia dzieci, Dz. Urz. UE L 136 z 25.05.2012, s. 1–40, dostęp online: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32012R0432 [dostęp: 15.05.2025]
8. Socha D.S., DeSouza S.I., Flagg A., et al. Severe megaloblastic anemia: Vitamin deficiency and other causes. Cleveland Clinic Journal of Medicine. 2020; 87(3): 153-164
9. Morris M.S., Jacques P.F., Rosenberg I.H., et al. Folate and vitamin B-12 status in relation to anemia, macrocytosis, and cognitive impairment in older Americans in the age of folic acid fortification. The American Journal of Clinical Nutrition. 2007; 85(1): 193-200
10. Altaf R., Gonzalez I., Rubino K., et al. Folate as adjunct therapy to SSRI/SNRI for major depressive disorder: Systematic review & meta-analysis. Complementary Therapies in Medicine. 2021; 61:102770
11. Bottiglieri T., Laundy M., Crellin R., et al. Homocysteine, folate, methylation, and monoamine metabolism in depression. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2000; 69(2): 228-232.

Celem wpisów na blogu jest przedstawienie informacji, poglądów, opinii opartych na wynikach prac badawczych i literaturze ogólnodostępnej. Substancji opisywanych na blogu nie należy traktować jako lekarstw lub produktów farmaceutycznych stosowanych w procesie leczenia chorób. Głównym celem wpisów jest propagowanie zdrowego trybu życia i zbilansowanej diety.

Wszelkie informacje zawarte na blogu objęte są prawami autorskimi majątkowymi. Prawa autorskie przysługują Pharmovit Dystrybucja Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Płocku przy ulicy Kostrogaj 9D. Wszelkie kopiowanie całości bądź części informacji zawartych na blogu bez uprzedniej pisemnej zgody Pharmovit Dystrybucja Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest zabronione.