Elastyna jest jednym z najtrwalszych białek w ludzkim ciele. Włókna, które powstają w okresie niemowlęcym, mogą pozostawać w skórze nawet przez kilkadziesiąt lat.

Bardzo często zestawia się ją w duecie z kolagenem. Nie bez powodu, ponieważ włókna elastynowe razem z kolagenowymi tworzą wspólnie strukturę skóry i wielu innych tkanek – nadają im wytrzymałość i elastyczność.

Jakie są właściwości elastyny i jakie efekty może przynieść jej suplementacja?

Czym jest elastyna?

Elastyna to białko strukturalne. [1]

W ten sposób określamy takie cząsteczki, które w organizmie tworzą „szkielety” tkanek.

Elastyna buduje przede wszystkim tkankę łączną sprężystą. Ta z kolei tworzy narządy i struktury w ciele, które muszą posiadać zdolność do rozciągania się i ponownego wracania do swojego pierwotnego kształtu. [2, 3]

W anglojęzycznej literaturze możemy spotkać się z określeniem „dynamic connective tissues”, które w dosłownym tłumaczeniu odnosi się do „dynamicznych” tkanek łącznych – ta nazwa idealnie odzwierciedla właściwości elastyny i nieprzypadkowo to właśnie ona wchodzi w ich skład. [2]

Elastyna w największej ilości występuje w:

• skórze właściwej (macierzy zewnątrzkomórkowej),
• ścianach naczyń krwionośnych,
• płucach,
• więzadłach i ścięgnach sprężystych. [1-3]

Budowa i właściwości elastyny – jakie procesy zachodzą w organizmie?

Elastyna powstaje z tropoelastyny – związku, który produkują fibroblasty (komórki tkanki łącznej). Po wydzieleniu z komórki tropoelastyna zostaje połączona z mikrofibrylami (cienkimi włóknami białkowymi), a następnie ulega sieciowaniu – tworzy sieć wiązań poprzecznych między cząsteczkami. [1, 4]

• „Spojone” cząsteczki tropoelastyny to elastyna.

Gęsta, trójwymiarowa sieć włókien może rozciągać się nawet do 800% swojej długości i wracać do pierwotnej formy. [1]

Z czego zbudowana jest elastyna? Skład chemiczny i cechy fizyczne

Elastyna to białko – z definicji więc jest łańcuchem cząsteczek zbudowanym z aminokwasów (pojedynczych „cegiełek”, które tworzą wszystkie białka w naszym organizmie). [1, 5, 6]

Każdy aminokwas ma część wspólną (szkielet) i część zmienną (łańcuch boczny), która decyduje o tym, czy aminokwas jest polarny czy niepolarny. Aminokwasy polarne „lubią” wodę – w chemii mówi się, że są hydrofilowe (wodochłonne). Aminokwasy niepolarne swoją strukturą przypominają cząsteczki tłuszczów – nie wchodzą w reakcje z wodą. Są hydrofobowe (unikają kontaktu z wodą). [5]

Dlaczego o tym mówimy? Ponieważ warto wspomnieć o tym, że elastynę budują głównie aminokwasy niepolarne. W środowisku wodnym (a taka jest przestrzeń międzykomórkowa) cząsteczki elastyny „zbliżają się” do siebie, żeby ograniczyć kontakt z wodą. Efektem tej zależności jest to, że łańcuchy białkowe mogą zwijać się i rozciągać jak sprężyna. Przy tym są także bardziej odporne na czynniki chemiczne i działanie enzymów. [1, 3, 5]

Elastynę tworzą cząsteczki:

• glicyny, alaniny, waliny i proliny – aminokwasów hydrofobowych, które nadają włóknom elastyczność,
• lizyny – bierze udział w tworzeniu charakterystycznych dla elastyny wiązań poprzecznych zbudowanych z desmozyny i izodesmozynę (to aminokwasy, które nie występują w żadnym innym białku). [1, 6, 7]

Co znajduje się w suplementach diety z elastyną?

Suplementy diety nie dostarczają „gotowej” elastyny w formie włókien. To byłoby niemożliwe – takie białko jest praktycznie nierozpuszczalne i zbyt duże na to, by mogło zostać wchłonięte przez układ pokarmowy. [8]

Ale zaraz… czy nasz organizm nie posiada enzymów trawiących białka? Przecież wytwarza je w przewodzie pokarmowym. To prawda. Jednak większość enzymów trawiennych (pepsyna w żołądku, a w jelicie – trypsyna, chymotrypsyna, peptydazy) rozkłada białka do aminokwasów i krótkich peptydów tylko do pewnego stopnia. [8]

Z większością białek (np. z mięsa, produktów mlecznych czy jajek) radzą sobie bardzo dobrze. Dlaczego? Bo te cząsteczki są rozpuszczalne i ich łańcuchy są łatwo dostępne dla enzymów. Jak już wiesz, w przypadku elastyny jest inaczej. Związek jest praktycznie nierozpuszczalny w wodzie, a jego cząsteczki są gęsto usieciowane. Tworzą bardzo stabilną strukturę przestrzenną, do której większość enzymów trawiennych człowieka nie ma fizycznego dostępu. [8]

Właśnie dlatego w dobrej jakości suplementach diety stosuje się hydrolizat elastyny – czyli białko rozbite na mniejsze cząsteczki: peptydy i aminokwasy. Hydrolizat powstaje w procesie enzymatycznym, w którym włókna elastynowe (pozyskane z ryb morskich) w warunkach laboratoryjnych są trawione enzymami do postaci krótszych fragmentów. [9, 10]

Jak działają suplementy z hydrolizatem elastyny?

Po przyjęciu preparatu peptydy i aminokwasy trafiają do żołądka, gdzie kontynuuje się ich rozkład przez enzymy trawienne – cząsteczki hydrolizatu elastyny są łatwo dostępne, mogą pokonać barierę jelitową i zostać wykorzystane przez organizm. [10, 11]

Organizm traktuje je jak źródło materiału budulcowego – co ciekawe, nie „wie”, że pochodziły z elastyny, ale niejednokrotnie wykazano, że wykorzystuje je właśnie w tkankach, w których tej elastyny jest najwięcej. W jaki sposób? Ten aspekt też jest bardzo ciekawym zagadnieniem, ponieważ nie jest tak oczywisty, jak mogłoby się wydawać.

Elastyna a właściwości skóry – gęstość, elastyczność i nawilżenie

To stwierdzenie może zaskoczyć – nowa elastyna praktycznie nie powstaje. Nie tylko w wyniku suplementacji, ale w ogólnym sensie. Jej synteza przebiega intensywnie w okresie rozwoju i młodości. Po okresie dojrzewania synteza elastyny niemal ustaje, choć niewielka jej ilość może być wytwarzana lokalnie w procesach naprawczych. To kwestia związana z fizjologią, której nie można zmienić (inaczej jest np. z kolagenem). [12]

Jednak! Ogólna struktura tkanki zbudowanej z elastyny pod wpływem różnych czynników (m.in. suplementacji hydrolizatu elastyny) może stać się bardziej zwarta i lepiej nawodniona. [13, 14]

Hydrolizat elastyny dostarcza aminokwasów i krótkich peptydów, które krążą w osoczu i mogą docierać do skóry. Tam działają na dwa sposoby. Jak?

• Budują. Fibroblasty wykorzystują aminokwasy (glicynę, alaninę, prolinę, lizynę) do syntezy białek macierzy pozakomórkowej – głównie kolagenu typu I i III, fibryliny i lamininy. To wzmacnia rusztowanie skóry, zwiększa jej gęstość i elastyczność. [13, 14]
• Przekazują sygnały. Niektóre peptydy z hydrolizatu elastyny łączą się z receptorami fibroblastów i uruchamiają wewnątrzkomórkowe szlaki sygnałowe. Efektem jest zwiększona aktywność komórek, a więc szybsza odnowa białek podporowych skóry. [13, 14]

Dzięki temu skóra może stać się bardziej elastyczna, jędrna i odporna na mikrouszkodzenia.

Elastyna poprawia pigmentację skóry

To mniej oczywisty, ale coraz częściej opisywany aspekt działania suplementacji preparatów z hydrolizatem elastyny.

• Peptydy uzyskane z ryb morskich zawierają aminokwasy o silnych właściwościach antyoksydacyjnych – m.in. histydynę, prolinę i walinę. [15]

Wykazują zdolność neutralizacji wolnych rodników tlenowych i reaktywnych form azotu, które w nadmiarze pobudzają aktywność tyrozynazy – enzymu biorącego udział w syntezie melaniny. Gdy proces wytwarzania barwnika skóry (właśnie melaniny) zachodzi w niekontrolowany sposób, na skórze mogą pojawiać się przebarwienia i plamy. [15, 16]

Suplementy diety z hydrolizatem elastyny mogą ograniczyć ten proces i w efekcie:

• zmniejszyć stres oksydacyjny w melanocytach,
• sprzyjać bardziej kontrolowanej syntezie melaniny,
• poprawiać równomierny koloryt skóry. [15, 16]

Ochrona przed promieniowaniem UV

Promieniowanie ultrafioletowe działa na skórę jak przewlekły stres. Pod jego wpływem w komórkach powstają reaktywne formy tlenu (ROS) – cząsteczki o bardzo wysokiej aktywności chemicznej, które atakują lipidy, białka i DNA. ROS uszkadzają włókna kolagenowe i elastynowe oraz uruchamiają enzymy rozkładające macierz skóry (MMP – metaloproteinazy). [13]

Peptydy obecne w hydrolizowanej elastynie mogą ten proces osłabiać. Zawierają aminokwasy zdolne do wychwytywania wolnych rodników i ograniczania reakcji utleniania w obrębie skóry właściwej. [13, 17, 18]

W efekcie skóra narażona na promieniowanie UV reaguje łagodniej – włókna są mniej kruche, a bariera naskórkowa ulega wolniejszemu osłabieniu. Ważne, by zrozumieć, że suplement nigdy nie zadziała jak filtr SPF. Może jednak od wewnątrz poprawiać ochronę antyoksydacyjną, która jest niezbędna do ograniczania negatywnego wpływu czynników przyspieszających fotostarzenie się skóry. [13, 17, 18]

Katarzyna Szafraniec
Dietetyk kliniczny

Absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów
Śląskich we Wrocławiu. Specjalizuje się w dietetyce
klinicznej i prowadzeniu edukacji żywieniowej.

Bibliografia

1. Wang, K., Meng, X., & Guo, Z. (2021). Elastin structure, synthesis, regulatory mechanism and relationship with cardiovascular diseases. Frontiers in Cell and Developmental Biology, 9, 596702.
2. Baldwin, A. K., Simpson, A., Steer, R., Cain, S. A., & Kielty, C. M. (2013). Elastic fibres in health and disease. Expert Reviews in Molecular Medicine, 15, e8.
3. Trębacz, H., & Barzycka, A. (2023). Mechanical properties and functions of elastin: an overview. Biomolecules, 13(3), 574.
4. Krymchenko, R., Coşar Kutluoğlu, G., van Hout, N., Manikowski, D., Doberenz, C., van Kuppevelt, T. H., & Daamen, W. F. (2024). Elastogenesis in focus: navigating elastic fibers synthesis for advanced dermal biomaterial formulation. Advanced Healthcare Materials, 13(27), 2400484.
5. Matulewska, K., Węgrzyn, K., & Ziętkiewicz, S. (2022). Molekularny system kontroli jakości, czyli jak białka wychodzą na prostą (zwiniętą)?. Tutoring Gedanensis, 7(2), 13-22.
6. Morąg, M., & Burza, A. (2017). Budowa, właściwości i funkcje kolagenu oraz elastyny w skórze. Journal of Health Study and Medicine, 2, 77-100.
7. Schräder, C. U., Heinz, A., Majovsky, P., Mayack, B. K., Brinckmann, J., Sippl, W., & Schmelzer, C. E. (2018). Elastin is heterogeneously cross-linked. Journal of Biological Chemistry, 293(39), 15107-15119.
8. Heinz, A. (2020). Elastases and elastokines: elastin degradation and its significance in health and disease. Critical Reviews in Biochemistry and Molecular Biology, 55(3), 252-273.
9. Cai, W. W., Hu, X. M., Wang, Y. M., Chi, C. F., & Wang, B. (2022). Bioactive peptides from skipjack tuna cardiac arterial bulbs: preparation, identification, antioxidant activity, and stability against thermal, pH, and simulated gastrointestinal digestion treatments. Marine Drugs, 20(10), 626.
10. Shiratsuchi, E., Nakaba, M., Shigemura, Y., Yamada, M., & Sato, K. (2013). Fish‐elastin hydrolysate: development and impact on the skin and blood vessels. Marine Proteins and Peptides: Biological Activities and Applications, 467-486.
11. Iwasaki, Y., Sato, M., Katakura, Y., Sugawara, Y., & Shigemura, Y. (2024). Increase in blood-transferable linear and cyclic dipeptides in human plasma following ingestion of elastin hydrolysate. Food Hydrocolloids for Health, 6, 100188.
12. Baumann, L., Bernstein, E. F., Weiss, A. S., Bates, D., Humphrey, S., Silberberg, M., & Daniels, R. (2021). Clinical relevance of elastin in the structure and function of skin. Aesthetic Surgery Journal Open Forum, 3(3).
13. Seong, S. H., Lee, Y. I., Lee, J., Suk, J., Kim, I. A., Baeg, C., … & Lee, J. H. (2024). Oral consumption of Bonito fish‐derived elastin peptide (VGPG Elastin®) improves biophysical properties in aging skin: A randomized, double‐blinded, placebo‐controlled study. Skin Research and Technology, 30(3), e13634.
14. Guerle-Cavero, R., & Balfagón-Costa, A. (2023). Study of elastin, hydrolyzed collagen and collagen-like products in a tri-layered chitosan membrane to test anti-aging skin properties. International Journal of Molecular Sciences, 24(13), 11016.
15. Pintea, A., Manea, A., Pintea, C., Vlad, R. A., Bîrsan, M., Antonoaea, P., … & Ciurba, A. (2025). Peptides: Emerging candidates for the prevention and treatment of skin senescence: A review. Biomolecules, 15(1), 88.
16. Hirobe, T., & Enami, H. (2022). Elastin peptides with ferrous ferric chloride activate human melanocytes and elastin fibers. J. Skin Stem Cell, 9(2), e127254.
17. Liu, J., Zhao, L., Xing, X., Zhang, Y., Ji, B., & Zhou, F. (2025). The effects and mechanism of collagen peptide and elastin peptide on photoaging of skin cells induced by ultraviolet radiation. Food Bioscience, 68, 106405.
18. Park, S. J., Kim, D., Lee, M., Jung, J., Eun, S., & Kim, O. K. (2022). Effects of Bonito Elastin HC on skin dryness, wrinkles, and pigmentation in vitro and in vivo. Journal of Medicinal Food, 25(1), 48-60.

Celem wpisów na blogu jest przedstawienie informacji, poglądów, opinii opartych na wynikach prac badawczych i literaturze ogólnodostępnej. Substancji opisywanych na blogu nie należy traktować jako lekarstw lub produktów farmaceutycznych stosowanych w procesie leczenia chorób. Głównym celem wpisów jest propagowanie zdrowego trybu życia i zbilansowanej diety.

Wszelkie informacje zawarte na blogu objęte są prawami autorskimi majątkowymi. Prawa autorskie przysługują Pharmovit Dystrybucja Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Płocku przy ulicy Kostrogaj 9D. Wszelkie kopiowanie całości bądź części informacji zawartych na blogu bez uprzedniej pisemnej zgody Pharmovit Dystrybucja Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest zabronione.